علاوه بر خود شهر یزد، در اکثر شهرهای ایران نیز مغازه‌هایی به اسم «سوغات یزد» به چشم می‌خورد، و این موضوع مهر تاییدیست بر این حقیقت که سوغات این شهر یکی از مهم‌ترین و خوشمزه‌ترین بخش‌های گردشگری یزد هست.
در این مقاله می‌خواهیم به معرفی این سوغات خوشمزه بپردازیم.
سوغات خوراکی یزد به سه قسمت تقسیم می‌شود:
- نان‌ها
- کیک‌ها
- شیرینی‌ها
- نان‌ها: نان‌های لذیذ یزدی بخشی مهم از فرهنگ و سوغات یزد را تشکیل می‌دهند که از جمله آنها میتوان به نان نارگیلی، نان برنجی و مهم‌تر از همه نان سوروک اشاره کرد. نان سوروک که یکی از هنرمندی‌های بیشمار بانوان یزدی است، برای شب‌نشینی‌های دوستانه پخت می‌شود و میتوان آن را با پودر قند یا به همراه پنیر و سبزی میل کرد. به گفته یزدی‌ها این نان لذیذ را باید داغ و تازه نوش جان کرد.
- کیک‌ها: بخش دیگری از سوغات خوشمزه یزد را کیک‌های این شهر تشکیل می‌دهند که معروف ترین آنها بدون شک کیک یزدی محبوب و دلنشین است. این کیک اسفنجی خوشمزه همراه با چای یا شربت سرو می‌شود و یکی از عناصر مهم مهمان‌نوازی یزدی‌هاست و هم اکنون در سرتاسر ایران یافت می‌شود. اما کیک‌های شهر یزد چیز دیگریست. یزدی‌ها کیک‌های خوش‌طعم دیگری نیز پخت می‌کنند که از میان آنها میتوان به کیک تخمه‌ای اشاره کرد.
- شیرینی‌ها: اما بخش اعظم سوغات یزد را شیرینی‌های مخصوص این شهر تشکیل می‌دهند که با طعم بسیار خاص و دلنشین، سال‌هاست که نام و آوازه‌ای بر سر زبانها دارند. جا دارد که جداگانه انواع سوغات یزد از نوع شیرینی را معرفی کنم.
سوغات یزد از نوع خوشمزجات شیرین
1- قطاب: از نظر بسیاری قطاب، گل سرسبد شیرینی‌های یزدیست. این شیرینی که با پودر قند تزیین می‌شود، ارزش غذایی بالای خود را مدیون بادام و هل است که مغز خوشمزه‌ی قطاب را تشکیل می‌دهد.
2- لوز: لوز شیرینی دیگری است که نام آن در میان سوغاتی‌های یزد می‌درخشد. هرچند که لوز در شهرهای دیگر ایران نیز پخت می‌شود، اما لوز یزدی پیشینه‌ای قدیمی و طعمی متفاوت دارد و مردم خلاق یزد نیز تنوعی بی‌نظیر به این شیرینی بخشیده‌اند. از انواع لوز های یزدی میتوان به لوز بادام-بیدمشک، لوز نارگیلی و لوز پسته ای اشاره کرد.
3- حاج بادام: شیرینی دیگری که امروزه در اکثر کافه‌ها کنار چایی سرو می‌شود، حاج بادام است. این شیرینی قدیمی که ریشه در یزد دارد، به عنوان جایگزینی برای قند، در کنار چای مصرف می‌شود و تجربه‌ای ایرانی‌تر را برای شما به ارمغان می‌آورد.
4-نقل: با این که نُقل در اکثر استان های ایران بزرگ تهیه و تولید می‌شود، اما یزدی‌ها با مهارت خاص خود و نوآوری در زمینه شیرینی توانسته‌اند نقل یزدی را به یکی از معروف‌ترین نقل های ایران بدل کنند. این سوغات، که با مغز خشکبار و طعم های متفاوت به بازار عرضه می‌شود، سال هاست همدمی میزبانان ایرانی را بر عهده دارد.
5- حلوا ارده: اردکان یزد خدمت بزرگی به سفره‌های ایرانی کرده، و این خدمت مغذی کردن مهم‌ترین وعده روز، یعنی صبحانه، به وسیله حلوا ارده است. این سوغات مقوی که هنوز هم به صورت سنتی در اردکان تولید می‌شود، کاملاً مناسب صبحانه کودکان در حال رشد است.
6- پشمک: شاید باورش سخت باشد، اما یکی دیگر از سوغات شیرین یزد، پشمک است. این شیرینی که طرفداران بسیاری در کشورمان و بخصوص در میان کودکان دارد اصالتی یزدی دارد و در طعم‌ها و رنگ‌های مختلفی به بازار عرضه می‌شود.
7- شیرینی پینجره‌ای: آخرین شیرینی یزدی که به معرفی آن می‌پردازیم، شیرینی پنجره‌ای یا همان نان پنجره‌ای نام دارد. این شیرینی خوشمزه و زیبا، توسط بانوان کدبانوی یزدی و برای پذیرایی از میهمان تهیه می‌شود.
باید بدانید که لیست این سوغات لذیذ و دلربای یزدی بی انتهاست. انواع باقلوا، انواع آبنبات و انواع سوهان های مخصوص یزد،مثل سوهان خانی یا سوهان آردی . انواع باقلوا های یزدی، مثل باقلوای شامی، از دیگر سوغات شیرین و خوشمزه‌ی یزد است.
سوغات یزد از نوع صنایع دستی
اگر می‌خواهید در هنر اصیل ایرانی پرواز کنید و به زندگی خود رنگ بیشتری ببخشید، صنایع دستی یزد کمک شایانی به شما میکند. اصالت و قدمت این هنرها و صنایع بدیع بسیار زیاد بوده و این قدمت باعث ترقی و نوآوری در این صنایع شده، تا جایی که آنها را از رویا به واقعیت تبدیل کرده است.
مردم شهر یزد به خاطر قرار داشتن در مسیر جاده‌ی ابریشم، از زمان قدیم در صنعت نساجی می‌کوشیدند و پارچه‌های فاخر و دستمال‌های گران قیمت از این شهر تاریخی منشا میگرفته است.
زیلوهای یزد
اگر بخواهیم به معرفی بعضی از این صنایع زیبا بپردازیم، به نظرم بهتر باشد از زیلو بافی یزد و به خصوص میبد شروع کنیم. این شهر تاریخی و زیبا، هنر زیلو بافی را به اوج خود رسانده؛ به طوری که حتی ناصر خسرو در سفرنامه‌ی خود از وجود پانصد کارگاه زیلو بافی صحبت میکند. این زیر انداز (زیلو) پنبه ای بهترین گزینه برای مناطق کویریست. هنگامی که می‌خواهید از گرمای تابستان فرار کنید، مناسب‌ترین زیر انداز برای شما زیلو است.
شمد
حال که از گرمای تابستان صحبت کردیم بدون شک باید از شَمَد نیز یاد کنیم. یکی دیگر از صنایع دستی یزد، ساخته شده برای گرما و مناطق گرمسیر. شمد، نام رواندازی بسیار خنک و بافته‌شده از پنبه یا ابریشم ویسکوز است و اگر یک بار در تابستان از آن استفاده کنید، متوجه خلاقیت یزدی ها در نساجی خواهید شد.
دارایی بافی
دارایی بافی یا ایکات، صنعتی قدیمیست در یزد، که قدمتی هشتصد ساله دارد. متاسفانه به علت کمبود توجه و سختی کار در این زمینه، دارایی بافی حال به دست فراموشی سپرده شده است و بسیار کمتر از گذشته میتوان در کوچه بازارهای یزد نشانی از آن یافت.
یکی دیگر از هنرهای در حال انقراض یزد، هنر شَعر بافی نام دارد. شَعر که به موی حیوانات گفته می‌شده، نوعی روش بافندگی با مو و یا ابریشم بوده که به خاطر بی‌توجهی و سختی بافت در حال حاضر به کلی فراموش شده است.
ترمه
و اما امروزه مهم‌ترین، رنگی‌ترین و رویایی‌ترین بخش هنرهای صنعت نساجی یزد، ترمه نام دارد. الیاف لطیف و طرح های خیره کننده‌ی اصیل ایرانی، استفاده از پارچه‌ی فوق‌العاده مرغوب و دستگاه چهاروردی باعث شده که ترمه به یکی از گران‌بها ترین پارچه‌های ایرانی تبدیل شود. همانطور که گفته شد صنعت نساجی از زمان های بسیار قدیم در یزد رواج داشته و لازم به ذکر است که از زمان صفویه ترمه یکی از بخش های مهم این صنعت به شمار می‌رود. جدای از ارزش مادی و کارشناسانه، زیبایی چشم نواز و رنگ های زندگی بخش ترمه، آن را به کالایی صادراتی و مناسب برای سوغات داخلی و خارجی بدل کرده.
سفال و سرامیک
صنایع دستی یزد، که میتوان از آنها به عنوان سوغات یاد کرد، منحصراً صنایع نساجی نیستند. یکی دیگر از صنایع بدیع و هنرمندانه‌ی استان یزد، سفال و سرامیک میبد می‌باشد. در منطقه میبد به دلیل داشتن خاک خوب و چسبنده، ظروف سفالی بسیار با کیفیت و زیبایی تولید می‌شود و سفال نیز همانند اکثر صنایع دستی و سوغات یزد نشانگر زندگی در مناطق کویری است که آب آشامیدنی خنک را در فصل گرما، برای مردم یزد به ارمغان می‌آورد. طرح های بسیار زیبای هنرمندان یزدی، سفال های میبد را به سوغاتی با ارزش، زیبا و کاربردی تبدیل کرده.
و در آخر
سوغات یزد به این نوشته ختم نمی‌شود. در دل کوچه بازار این شهر زیبا و باستانی، میتوان مقادیر بیشماری صنایع دستی و شیرینی های گوناگون یافت. اگر تا به حال به یزد سفر نکرده‌اید، پیشنهاد من به شماست که حتماً برای سفر به این شهر تاریخی برنامه‌ای داشته باشید، اگر هم در گذشته یزد را دیده‌اید، سفر دوباره به یزد خالی از لطف نخواهد بود.